هیچ‌کس از بیماری در امان نیست، اما وقتی کارمند یا کارگر باشید، بیماری می‌تواند علاوه بر جسم، روی وضعیت شغلی‌تان هم تأثیر بگذارد. در چنین شرایطی، مرخصی استعلاجی یکی از مهم‌ترین حقوق قانونی شماست که از شما در برابر فشارهای شغلی محافظت می‌کند. اما واقعاً مرخصی استعلاجی شامل چه شرایطی میشود؟ چه مدارکی برای آن نیاز است و آیا در طول این مرخصی حقوق دریافت می‌کنید؟ در این مقاله به‌صورت کامل و شفاف به همه سؤالات شما درباره شرایط مرخصی استعلاجی پاسخ خواهیم داد.
مرخصی استعلاجی، همان‌طور که از نامش پیداست، مربوط به زمانی است که فرد به دلیل بیماری جسمی یا روحی قادر به ادامه فعالیت کاری نیست و نیاز به استراحت یا درمان دارد. این نوع مرخصی معمولاً با تأیید پزشک و تحت نظر سازمان‌های بیمه‌گر مثل تأمین اجتماعی قابل استفاده است. هدف از آن، حفظ سلامت کارکنان و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به فرد و حتی سایر همکاران است.
نکته مهم اینجاست که اگر در طول مرخصی استعلاجی، تعطیلات رسمی (مثل جمعه یا عید) قرار بگیرد، آن روزها جزء مرخصی استعلاجی محسوب نمی‌شوند و از مدت مرخصی کم نخواهند شد. این قانون باعث میشود کارگر یا کارمند فقط برای روزهای کاری غیبت‌کرده، مرخصی دریافت کند.
بیشتر بدانید : تعطیلات رسمی جزو ایام مرخصی محاسبه میشود؟
برای مثال، مرخصی استحقاقی (یا مرخصی سالانه) حقی است که هر کارمند یا کارگر برای استراحت، سفر یا امور شخصی دارد و معمولاً به صورت برنامه‌ریزی‌شده گرفته میشود. در مقابل، مرخصی استعلاجی غیرقابل پیش‌بینی است و بیشتر در مواقع اضطراری استفاده میشود.
از سوی دیگر، مرخصی بدون حقوق نوعی مرخصی است که در آن فرد به دلایل مختلفی از جمله مشکلات خانوادگی یا مهاجرت، مدتی از کار دور می‌ماند، اما در این مدت حقوقی دریافت نمی‌کند و حتی ممکن است سابقه بیمه او نیز لحاظ نشود. در حالی که در مرخصی استعلاجی، بخشی از حقوق فرد توسط بیمه پرداخت میشود و سوابق کاری و بیمه‌ای او حفظ میشود، البته مشروط به رعایت قوانین و ارائه مدارک پزشکی معتبر.
به طور خلاصه، مرخصی استعلاجی یک حق قانونی مهم برای حفظ سلامت کارمندان است که با دیگر انواع مرخصی، هم از نظر شرایط استفاده و هم از نظر حقوق دریافتی تفاوت‌های اساسی دارد.
دریافت مرخصی استعلاجی، مثل گرفتن مرخصی استحقاقی نیست که فقط با یک درخواست ساده انجام بشه. چون در این نوع مرخصی، پای تأمین اجتماعی و پرداخت بخشی از حقوق وسطه، پس شرایط خاصی برای تأیید و استفاده از اون وجود داره. طبق قانون کار و مقررات سازمان تأمین اجتماعی ایران، این شرایط به شکل زیر تعریف شده:
اولین شرط اینه که بیماری شما واقعاً جدی باشه. یعنی فقط یه سرماخوردگی ساده که فردا خوب می‌شید، کافی نیست. پزشک عمومی یا متخصص باید شما رو معاینه کنه و گواهی پزشکی صادر کنه که نشون بده به‌طور موقت قادر به ادامه فعالیت شغلی نیستید. البته اگه مرخصی شما بیشتر از سه روز طول بکشه، این گواهی باید توسط پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی هم تأیید بشه.
بسیاری از افراد نمی‌دونن که گواهی پزشکی باید حداکثر تا ۲ روز کاری بعد از شروع بیماری به کارفرما و سپس به تأمین اجتماعی تحویل داده بشه. در غیر این صورت ممکنه مرخصی مورد تأیید قرار نگیره یا پرداختی به شما انجام نشه.
بر اساس قانون، فقط افرادی که حداقل ۶۰ روز از ۳۶۵ روز گذشته حق بیمه پرداخت کرده باشند، می‌تونن از مزایای مرخصی استعلاجی استفاده کنن. یعنی اگه تازه استخدام شدید و هنوز سابقه بیمه کافی ندارید، ممکنه نتونید حقوق دوران بیماری رو از بیمه بگیرید.
هیچ محدودیت مشخص و یکسانی برای تمام بیماری‌ها وجود نداره، اما در عمل، مدت مرخصی با توجه به شدت بیماری و نظر پزشک تعیین می‌شه. البته اگه بیماری خیلی طول بکشه (مثلاً بالای ۶۰ روز)، سازمان تأمین اجتماعی ممکنه درخواست کمیسیون پزشکی بده تا وضعیت شما دقیق‌تر بررسی بشه.
کارمند یا کارگر باید در سریع‌ترین زمان ممکن وضعیت بیماری و نیاز به مرخصی رو به کارفرما اطلاع بده. این موضوع نه‌تنها از نظر اخلاقی، بلکه طبق قانون هم الزامیه و عدم اطلاع‌رسانی می‌تونه باعث ایجاد مشکل بشه.
برای اینکه مرخصی استعلاجی شما به‌درستی ثبت بشه و بتونید از مزایای قانونی و بیمه‌ای اون استفاده کنید، باید یک‌سری مدارک مشخص رو در اختیار کارفرما و سپس سازمان تأمین اجتماعی قرار بدید. این مدارک به‌نوعی سند اثبات بیماری و نیاز به استراحت شما هستن. در ادامه، با لیست کامل مدارک و روند تأیید آشنا می‌شید:
✅ لیست مدارک مورد نیاز:
گواهی پزشکی معتبر
گواهی باید شامل تشخیص بیماری، مدت استراحت، تاریخ شروع بیماری و مهر و امضای پزشک باشد. اگر مدت مرخصی بیشتر از ۳ روز باشد، نیاز به تأیید پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی دارد.
کارت ملی و شماره بیمه‌شدگی تأمین اجتماعی
برای شناسایی و بررسی سابقه بیمه فرد متقاضی.
معرفی‌نامه از کارفرما (در صورت درخواست تأمین اجتماعی)
گاهی نیاز است کارفرما تایید کند که فرد در محل کار حضور نداشته و در مرخصی بوده.
پرینت سابقه بیمه (در صورت نیاز)
برای اثبات داشتن حداقل روزهای بیمه لازم جهت استفاده از مزایا.
مدارک بستری یا نسخه دارو (در موارد خاص)
اگر بیماری خاص یا نیاز به بستری وجود داشته، ارائه برگه ترخیص بیمارستان یا نسخه‌های دارویی تجویزی الزامی است.
🛠 روند تأیید توسط سازمان تأمین اجتماعی
ارائه گواهی پزشکی به شعبه تأمین اجتماعی
حداکثر تا ۲ روز کاری پس از شروع بیماری، مدارک باید به تأمین اجتماعی ارائه شوند.
بررسی و ارجاع به پزشک معتمد (در صورت نیاز)
برای مرخصی‌های بیشتر از ۳ روز، پرونده توسط پزشک معتمد بررسی میشود. در صورت ابهام یا بیماری‌های طولانی‌مدت، ممکن است به کمیسیون پزشکی ارجاع داده شود.
ثبت مرخصی در سیستم و تأیید نهایی
بعد از بررسی و تأیید پزشک معتمد، مرخصی شما در سیستم سازمان ثبت میشود.
پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری
پس از تأیید نهایی، مبلغی معادل درصدی از حقوق شما، از طرف تأمین اجتماعی به‌عنوان غرامت ایام بیماری پرداخت میشود
⚠️ نکته مهم: گواهی پزشکی صادر شده باید حتماً در دفترچه درمانی یا سربرگ رسمی پزشک نوشته شده باشد و فاقد هرگونه خط‌خوردگی یا ابهام باشد. همچنین هرگونه تاخیر در تحویل مدارک می‌تواند باعث رد شدن مرخصی شود.
یکی از رایج‌ترین سؤالات کارگران و کارمندان این است که آیا در دوران مرخصی استعلاجی، حقوق پرداخت میشود یا خیر؟ پاسخ این سؤال به چند عامل بستگی دارد، از جمله مدت بیماری، سابقه بیمه فرد و نحوه ثبت مرخصی. برخلاف مرخصی استحقاقی که از مانده مرخصی سالانه فرد کم میشود و با پرداخت کامل حقوق همراه است، مرخصی استعلاجی حقوقش به شکل متفاوتی پرداخت میشود و ارتباطی به مانده مرخصی ندارد.
در مرخصی استعلاجی، اگر شرایط قانونی رعایت شده باشد (مثل داشتن حداقل ۶۰ روز سابقه بیمه در ۱۲ ماه گذشته و تأیید پزشک معتمد تأمین اجتماعی)، پرداخت حقوق بر عهده سازمان تأمین اجتماعی خواهد بود. این پرداخت به عنوان «غرامت دستمزد ایام بیماری» شناخته میشود.
غرامت ایام بیماری معمولاً به این صورت محاسبه میشود:
66 درصد از متوسط حقوق روزانه برای افراد مجرد
75 درصد برای متأهلین
100 درصد برای افراد متأهل دارای دو یا چند فرزند، در صورت بستری بودن
نکته مهم این است که پرداخت این مبالغ معمولاً با چند روز تأخیر و پس از تأیید نهایی مرخصی توسط تأمین اجتماعی انجام میشود. در نتیجه، ممکن است در ماه جاری، حقوق کامل به حساب فرد واریز نشود، اما در ماه بعد یا پس از طی مراحل، مبلغ غرامت پرداخت گردد.
اگر گواهی پزشکی دیر تحویل داده شود یا تأیید پزشک معتمد صورت نگیرد، ممکن است نه‌تنها حقوقی پرداخت نشود، بلکه مرخصی شما نیز ثبت نگردد. برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، بعضی از افراد ترجیح می‌دهند با یک وکیل اداره کار مجرب در شمال تهران مشورت کنند، به‌ویژه زمانی که اختلافی بین کارگر و کارفرما بر سر حقوق دوران بیماری به وجود می‌آید. داشتن مشاوره حقوقی دقیق می‌تواند مانع از تضییع حقوق قانونی شما شود.
مرخصی استعلاجی یکی از مهم‌ترین حقوق قانونی کارکنانه که در شرایط بیماری می‌تونه نقش حیاتی در حفظ امنیت شغلی و مالی افراد ایفا کنه. با این حال، آگاهی نداشتن از قوانین و نحوه صحیح دریافت این مرخصی ممکنه باعث محروم شدن از مزایای اون بشه. اگر در روند دریافت مرخصی استعلاجی با مشکل روبه‌رو شدید یا کارفرما همکاری لازم رو نداشت، حتماً با گروه مشاوران روابط کار یا یک وکیل اداره کار غرب تهران مشورت کنید. مشاوره تخصصی به شما کمک می‌کنه تا حقوق‌تون رو طبق قانون به‌درستی مطالبه کنید. رعایت مراحل قانونی و مستندسازی دقیق، کلید استفاده بدون دردسر از این حق قانونی است.
۱. آیا مرخصی استعلاجی از مانده مرخصی سالانه کم میشود؟
خیر. مرخصی استعلاجی کاملاً جدا از مرخصی استحقاقی سالانه است و هیچ ارتباطی با مانده مرخصی ندارد. این مرخصی مخصوص دوران بیماری است و با تأیید پزشک و بیمه محاسبه میشود.
۲. اگر گواهی پزشکی را دیر تحویل بدهم، مرخصی استعلاجی قبول میشود؟
معمولاً خیر. گواهی پزشکی باید حداکثر ظرف ۲ روز کاری پس از شروع بیماری به کارفرما یا شعبه تأمین اجتماعی تحویل داده شود. تأخیر ممکن است باعث رد شدن مرخصی و عدم پرداخت غرامت شود.
۳. آیا در طول مرخصی استعلاجی، بیمه من قطع میشود؟
خیر. در صورت تأیید مرخصی استعلاجی توسط تأمین اجتماعی، سابقه بیمه‌ای شما ادامه پیدا می‌کند و روزهای مرخصی نیز جزء سوابق کاری محسوب می‌شوند.
۴. در صورتی که کارفرما با مرخصی استعلاجی مخالفت کند، چه کار باید کرد؟
کارفرما حق رد مرخصی استعلاجی را ندارد اگر گواهی شما رسمی و از طرف پزشک معتمد تأمین اجتماعی باشد. در صورت بروز مشکل، می‌توانید با مراجعه به اداره کار یا مشورت با وکیل اداره کار در شمال تهران یا منطقه خود، پیگیری قانونی انجام دهید.
۵. در چه شرایطی مرخصی استعلاجی توسط تأمین اجتماعی تأیید نمی‌شود؟
اگر گواهی پزشکی فاقد جزئیات دقیق باشد، مهر پزشک نداشته باشد، تأخیر در تحویل مدارک صورت گیرد یا بیمه‌شده سابقه بیمه کافی نداشته باشد (حداقل ۶۰ روز در یک سال گذشته)، ممکن است تأمین اجتماعی مرخصی را نپذیرد.
رای راهنمایی در خدمت شما عزیزان هستیم.
دیدگاهتان را بنویسید