بیمه یکی از حقوق اساسی هر کارگر و کارمند است که کارفرما موظف به پرداخت آن می‌باشد. با این حال، برخی از کارفرمایان از پرداخت حق بیمه خودداری کرده یا آن را به‌طور ناقص پرداخت می‌کنند که می‌تواند مشکلاتی مانند عدم برخورداری از مزایای بیمه تأمین اجتماعی را به دنبال داشته باشد. در چنین شرایطی، قانون این امکان را به کارگران داده است که از طریق مراجع قانونی، حقوق بیمه‌ای خود را مطالبه کنند. اما روند شکایت و پیگیری این موضوع نیازمند آگاهی از قوانین و مراحل اداری است. در این مقاله، مراحل قانونی شکایت از کارفرما بابت بیمه و نحوه پیگیری آن را بررسی خواهیم کرد.
بیمه تأمین اجتماعی یکی از مهم‌ترین حقوق کارگران است که کارفرمایان طبق قانون موظف به رعایت آن هستند. این الزام قانونی برای تضمین امنیت شغلی، حمایت از نیروی کار در برابر حوادث، بیماری‌ها و دوران بازنشستگی در نظر گرفته شده است. قوانین مرتبط با بیمه کارگران در قانون کار ایران و قانون تأمین اجتماعی به‌صورت مشخص تدوین شده و عدم رعایت آن می‌تواند برای کارفرما تبعات مالی و حقوقی داشته باشد. در ادامه، به بررسی الزامات قانونی کارفرما در قبال بیمه کارگران می‌پردازیم.
طبق ماده 148 قانون کار ایران، تمامی کارفرمایان موظف‌اند کارگران و کارکنان خود را تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار دهند. این ماده به‌صورت صریح اعلام می‌کند که:
“کارفرمایان کارگاه‌های مشمول این قانون مکلف‌اند بر اساس قانون تأمین اجتماعی، نسبت به بیمه نمودن کارگران واحد خود اقدام کنند.”
این الزام برای تمامی کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، شرکت‌ها و کسب‌وکارهایی که نیروی انسانی را به کار می‌گیرند، اعمال می‌شود. حتی اگر کارفرما قرارداد رسمی با کارگر نداشته باشد، در صورت اثبات رابطه کاری، کارگر باید بیمه شود. عدم رعایت این الزام از سوی کارفرما، علاوه بر جریمه، موجب مسئولیت قانونی و الزام به پرداخت حق بیمه معوقه خواهد شد.
طبق قانون تأمین اجتماعی، رابطه کاری زمانی برقرار است که فردی تحت دستور کارفرما فعالیت کند و در ازای آن مزد دریافت نماید. این رابطه می‌تواند رسمی، موقت، دائمی، پاره‌وقت، روزمزد یا حتی شفاهی باشد. در نتیجه، کارفرما نمی‌تواند با استناد به عدم وجود قرارداد کتبی، از بیمه کردن کارگران خودداری کند.
همچنین، بر اساس ماده 2 قانون تأمین اجتماعی، کارگر کسی است که در مقابل دریافت حقوق، مزایا یا دستمزد برای کارفرما کار می‌کند. این تعریف شامل کارگران قراردادی، روزمزد، ساعتی و حتی کارگران بدون قرارداد رسمی نیز می‌شود. بنابراین، کارفرمایان نمی‌توانند با تغییر عنوان شغلی یا نوع قرارداد از بیمه کردن کارگران سر باز بزنند.
در صورت بروز اختلاف بین کارگر و کارفرما درباره بیمه، هیات‌های تشخیص و حل اختلاف اداره کار مرجع رسیدگی به این موضوع هستند و در بسیاری از موارد، رأی به نفع کارگر صادر می‌شود.
حق بیمه کارگران بر اساس قانون تأمین اجتماعی برابر با ۳۰ درصد از حقوق و مزایای مشمول بیمه کارگر است. این مبلغ باید به‌صورت ماهانه توسط کارفرما به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شود. نحوه پرداخت این مبلغ به شرح زیر است:
به عنوان مثال، اگر حقوق یک کارگر ۱۰ میلیون تومان باشد، میزان حق بیمه او ۳ میلیون تومان خواهد بود که ۲.۳ میلیون تومان آن را کارفرما پرداخت می‌کند و ۷۰۰ هزار تومان از حقوق کارگر کسر شده و به حساب تأمین اجتماعی واریز می‌شود.
همچنین، کارفرما موظف است هر ماه، لیست بیمه کارکنان خود را به تأمین اجتماعی ارسال کند. تأخیر در ارسال این لیست یا عدم پرداخت حق بیمه، موجب جریمه‌های مالی و مسئولیت‌های قانونی برای کارفرما خواهد شد.
هرچند که قانون تأمین اجتماعی بیمه شدن کارگران را الزامی می‌داند، اما برخی افراد و مشاغل از شمول بیمه اجباری مستثنی هستند و می‌توانند از بیمه‌های جایگزین استفاده کنند. این موارد عبارت‌اند از:
افرادی که تحت پوشش سایر صندوق‌های بازنشستگی و بیمه‌ای مانند صندوق بازنشستگی کشوری، صندوق نیروهای مسلح، صندوق فولاد و… هستند، نیازی به بیمه تأمین اجتماعی ندارند.
مشاغلی مانند وکلا، پزشکان، صاحبان کسب‌وکارهای شخصی و افرادی که برای خود کار می‌کنند، تحت پوشش بیمه اجباری نیستند اما می‌توانند به‌صورت اختیاری خود را بیمه کنند.
برخی کارگران در مشاغل فصلی یا پروژه‌ای کوتاه‌مدت فعالیت دارند. اگرچه این کارگران طبق قانون باید بیمه شوند، اما در مواردی که رابطه کارگری آن‌ها ثابت نشود، ممکن است از بیمه اجباری مستثنی شوند.
افرادی که صرفاً برای کارآموزی در یک شرکت یا کارگاه مشغول به فعالیت هستند، در صورتی که مزد دریافت نکنند، مشمول بیمه اجباری نیستند.
افرادی که در یک واحد صنفی خانوادگی مشغول به کار هستند (مانند فرزندانی که در مغازه پدرشان کار می‌کنند) و رابطه کارگری به معنای حقوقی آن برقرار نباشد، مشمول بیمه اجباری نمی‌شوند.
شکایت از کارفرما بابت مسائل بیمه‌ای، یکی از حقوق کارگران است که می‌تواند در صورت تخلف کارفرما از قوانین بیمه‌ای پیگیری شود. در این زمینه، سه موضوع اصلی شامل عدم ثبت بیمه کارگر در سازمان تأمین اجتماعی، پرداخت ناقص یا دیرهنگام حق بیمه و عدم ارسال لیست بیمه توسط کارفرما مطرح می‌شود. در صورت بروز هر یک از این مشکلات، بهترین راه برای پیگیری حقوق خود همکاری با یک وکیل متخصص در حقوق کار غرب تهران گروه مشاوران روابط کار است. وکیل کار غرب تهران با تجربه و تخصص در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند تا مراحل شکایت را به درستی انجام داده و حقوق خود را به طور کامل احقاق کنید.
طبق قانون، کارفرما موظف است تمامی کارگران خود را در سازمان تأمین اجتماعی ثبت‌نام و بیمه کند. عدم ثبت بیمه کارگر یکی از تخلفات شایع است که می‌تواند به دلایل مختلفی مانند عدم رعایت قوانین، سو استفاده یا کوتاهی از سوی کارفرما رخ دهد. در این شرایط، کارگر حق دارد که از کارفرما شکایت کند.
برای اثبات عدم ثبت بیمه، کارگر می‌تواند از روش‌های زیر استفاده کند:
شکایت از عدم ثبت بیمه می‌تواند در هیئت‌های تشخیص و حل اختلاف وزارت کار پیگیری شود و به‌احتمال زیاد، رأی به نفع کارگر صادر خواهد شد.
پرداخت ناقص یا دیرهنگام حق بیمه یکی از مشکلاتی است که برخی کارفرمایان ممکن است مرتکب آن شوند. این اقدام علاوه بر ایجاد مشکلات مالی برای کارگران، می‌تواند موجب کاهش مزایای بازنشستگی، ازکارافتادگی و درمان آن‌ها شود. در قانون تأمین اجتماعی، به‌صراحت آمده است که کارفرما باید حق بیمه کامل را به‌موقع و به‌طور دقیق پرداخت کند.
اگر کارفرما حق بیمه را دیر پرداخت کند، طبق ماده 39 قانون تأمین اجتماعی، مشمول جریمه تأخیر پرداخت می‌شود. علاوه بر این، حق بیمه معوقه باید از طرف کارفرما به‌طور کامل و با جریمه پرداخت شود.
همچنین، در صورتی که پرداخت بیمه ناقص باشد (یعنی کارفرما کمتر از درصد قانونی حق بیمه را پرداخت کند)، کارگر می‌تواند از طریق سازمان تأمین اجتماعی این مسئله را پیگیری کرده و مابه‌التفاوت مبلغ بیمه را از کارفرما دریافت کند.
عواقب قانونی عدم پرداخت کامل و به‌موقع بیمه عبارت‌اند از:
عدم ارسال لیست بیمه یکی از تخلفات رایج است که برخی کارفرمایان به‌ویژه در شرکت‌های کوچک یا پروژه‌ای انجام می‌دهند. لیست بیمه شامل اطلاعات مربوط به تعداد کارکنان، میزان حقوق و مزایای آن‌ها و میزان حق بیمه پرداختی است که کارفرما موظف به ارسال آن به سازمان تأمین اجتماعی است. در صورت عدم ارسال این لیست، کارگر می‌تواند از کارفرما شکایت کند.
پیامدهای قانونی عدم ارسال لیست بیمه توسط کارفرما عبارت‌اند از:
جریمه مالی برای کارفرما: بر اساس ماده 40 قانون تأمین اجتماعی، کارفرما باید به‌طور منظم لیست بیمه کارکنان خود را به تأمین اجتماعی ارسال کند. در صورت عدم ارسال به‌موقع، کارفرما با جریمه‌های مالی مواجه خواهد شد که مبلغ جریمه به ازای هر ماه تأخیر محاسبه می‌شود.
احتمال عدم ثبت سوابق بیمه‌ای: عدم ارسال به‌موقع لیست بیمه، می‌تواند منجر به مشکلات کارگر در دریافت سوابق بیمه‌ای و خدمات درمانی شود. برای مثال، ممکن است کارگر نتواند از خدمات درمانی تأمین اجتماعی استفاده کند یا در زمان بازنشستگی مشکلاتی در محاسبه مدت خدمت و دریافت مستمری داشته باشد.
مطالبه حق بیمه معوقه: کارگر می‌تواند با شکایت از کارفرما، مبالغ معوقه بیمه را همراه با جریمه‌ها از کارفرما مطالبه کند. همچنین، در صورتی که کارفرما به‌صورت عمدی و بدون دلیل منطقی لیست بیمه را ارسال نکرده باشد، ممکن است مسئولیت‌های قانونی سنگینی برای کارفرما در پی داشته باشد.
شکایت از کارفرما بابت عدم پرداخت بیمه یا تخلفات بیمه‌ای می‌تواند در مراجع قانونی مختلف پیگیری شود. در ادامه، تمامی مراحل قانونی برای شکایت از کارفرما توضیح داده شده است:
اولین قدم برای شکایت از کارفرما، گزارش تخلفات بیمه‌ای به سازمان تأمین اجتماعی است. کارگران می‌توانند از طریق بازرسی تأمین اجتماعی تخلفات را گزارش دهند. برای این کار، می‌توان به یکی از دفاتر سازمان تأمین اجتماعی یا سایت اینترنتی سازمان مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت کنند. سازمان تأمین اجتماعی موظف به بررسی گزارش‌های ارسالی است و در صورتی که تخلف از سوی کارفرما اثبات شود، طبق ماده 189 قانون تأمین اجتماعی، کارفرما باید تمام حق بیمه‌های معوقه را به علاوه جریمه‌های قانونی پرداخت کند.
اگر کارگر احساس کند که حق بیمه‌اش به درستی پرداخت نشده یا کارفرما نسبت به بیمه او تخلف کرده است، می‌تواند شکایت خود را به هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف وزارت کار ارائه دهد. این هیأت‌ها برای رسیدگی به اختلافات کارگر و کارفرما تشکیل می‌شوند.
مراحل ثبت شکایت در هیأت‌ها:
در سال‌های اخیر، امکان ثبت شکایت به صورت الکترونیکی نیز فراهم شده است. برای ثبت شکایت از طریق سامانه تأمین اجتماعی، می‌توان مراحل زیر را طی کرد:
این روش امکان پیگیری آنلاین وضعیت شکایت را نیز فراهم می‌کند و کارگر می‌تواند به‌صورت مستقیم از پیشرفت پرونده مطلع شود.
برای اثبات کارکرد و مطالبه حق بیمه از کارفرما، کارگر باید مدارک مستند به کار خود را تهیه و ارائه کند. این مدارک شامل موارد زیر است:
این مدارک به مراجع قضایی یا هیأت‌های حل اختلاف ارائه می‌شود تا شکایت کارگر قابل بررسی و پیگیری باشد.
اگر یکی از طرفین (کارگر یا کارفرما) از رأی هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف وزارت کار ناراضی باشد، می‌تواند به رأی صادر شده اعتراض کند. در این صورت، باید اعتراض خود را در دیوان عدالت اداری پیگیری کند.
مراحل اعتراض به رأی هیأت‌های تشخیص در دیوان عدالت اداری:
حتما بخوانید : آیا شما به عنوان کارمند از شرایط قانونی کار خود مطلع هستید؟
عدم پرداخت حق بیمه به سازمان تأمین اجتماعی نه تنها حقوق کارگر را تضییع می‌کند، بلکه برای کارفرما نیز عواقب قانونی و حقوقی سنگینی به همراه دارد. این عواقب در قوانین مختلف مانند قانون کار و قانون تأمین اجتماعی مشخص شده است و کارفرما موظف به رعایت آن‌هاست.
طبق ماده 183 قانون کار جمهوری اسلامی ایران، کارفرمایانی که از پرداخت بیمه تأمین اجتماعی کارگران خود خودداری کنند یا به‌طور ناقص پرداخت نمایند، علاوه بر پرداخت حق بیمه معوقه، با جریمه‌های سنگین مواجه می‌شوند. این جریمه‌ها شامل موارد زیر است:
پرداخت مبلغ حق بیمه معوقه به علاوه جریمه تأخیر که طبق قانون تأمین اجتماعی محاسبه می‌شود.
جریمه‌های مالی برای کارفرمایانی که به دلایل مختلف مانند عدم ثبت بیمه یا عدم ارسال لیست بیمه، تعهدات خود را در قبال سازمان تأمین اجتماعی انجام نداده‌اند.
در صورتی که کارفرما به‌طور عمدی از پرداخت حق بیمه خودداری کند، ممکن است علاوه بر جریمه‌های مالی، مجازات‌های کیفری نیز شامل او شود. این مجازات‌ها می‌تواند شامل حبس یا پرداخت جریمه‌های اضافی باشد.
این اقدامات قانونی به‌منظور جلوگیری از تخلف کارفرمایان و تضمین حقوق بیمه‌ای کارگران است.
اگر کارفرما بیمه کارگر را پرداخت نکند، کارگر حق دارد که از طریق مراجع قانونی حق بیمه معوقه خود را مطالبه کند. علاوه بر دریافت حق بیمه‌های معوقه، کارگر می‌تواند از مزایای ناشی از بیمه مانند بازنشستگی، درمان، ازکارافتادگی و بیمه بیکاری نیز بهره‌مند شود. در صورتی که کارفرما از پرداخت بیمه خودداری کند:
کارگر می‌تواند به سازمان تأمین اجتماعی مراجعه کرده و تخلف کارفرما را گزارش کند.
در این صورت، سازمان تأمین اجتماعی به کارگر کمک خواهد کرد تا حق بیمه‌های معوقه خود را از کارفرما دریافت کند.
علاوه بر حق بیمه‌های معوقه، کارگر می‌تواند از مزایای بیمه تأمین اجتماعی استفاده کرده و در صورت نیاز، از خدمات درمانی و حمایت‌های مربوطه برخوردار شود.
اگر کارفرما از پرداخت حق بیمه خودداری کرده باشد، کارگر می‌تواند سوابق بیمه‌ای خود را احراز کند و نسبت به دریافت حق بیمه‌های معوقه اقدام کند. در این حالت، مراحل زیر باید طی شود:
در این شرایط، کارگر می‌تواند حتی برای مدت‌هایی که بیمه نداشته، درخواست بیمه اختیاری دهد تا حقوق خود را در آینده تضمین کند.
بله، حتی در قراردادهای شفاهی یا موقت، کارفرما موظف به پرداخت بیمه تأمین اجتماعی برای کارگر است. طبق قانون کار، رابطه کاری حتی بدون قرارداد مکتوب نیز قانونی است و کارفرما موظف به بیمه کردن کارگران خود می‌باشد. در صورتی که قرارداد مکتوب نداشته باشید، می‌توانید با ارائه مدارک شغلی و مستندات مانند فیش حقوقی، گواهی‌های پرداخت حقوق و تاییدیه‌های محل کار، حق بیمه خود را از کارفرما مطالبه کنید.
در قراردادهای موقت:
کارفرما موظف به بیمه کردن کارگر است، حتی اگر قرارداد به مدت کوتاه باشد.
این بیمه شامل بیمه بازنشستگی، ازکارافتادگی و درمان می‌شود و کارگر حق دارد تا پس از پایان مدت قرارداد نیز از مزایای بیمه بهره‌مند شود.
جهت دانلود انواع قراردادهای کاری کلیک نمایید.
نکات مهم در قراردادهای کاری برای جلوگیری از مشکلات بیمه‌ای
برای تضمین حقوق بیمه‌ای در قرارداد کاری، باید تمامی جزئیات مربوط به بیمه به‌طور واضح و مشخص در قرارداد ذکر شود. در اینجا چند نکته مهم که باید در قرارداد ذکر شوند آورده شده است:
این بندها در قرارداد کاری نه‌تنها از حقوق بیمه‌ای کارگر محافظت می‌کند، بلکه در صورتی که کارفرما از پرداخت بیمه خودداری کند، کارگر می‌تواند از طریق شکایت قانونی از کارفرما اقدام کند.
بازرسان سازمان تأمین اجتماعی مسئول نظارت بر رعایت قوانین بیمه‌ای و بررسی صحت عملکرد کارفرمایان در پرداخت بیمه کارگران هستند. نقش این بازرسان به شرح زیر است:
بازرسی از محل‌های کاری: بازرسان تأمین اجتماعی به‌طور دوره‌ای از کارگاه‌ها و محل‌های کاری بازدید می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که کارفرما بیمه کارگران خود را پرداخت می‌کند و تمام قوانین بیمه‌ای رعایت می‌شود.
پیگیری تخلفات بیمه‌ای: در صورتی که بازرسان به هر دلیلی متوجه تخلف کارفرما در عدم پرداخت بیمه شوند، می‌توانند تخلفات کارفرما را ثبت کرده و از طریق مراجع قانونی برای پیگیری آن اقدام کنند.
کمک به کارگران در شکایات بیمه‌ای: اگر کارگری به بازرسان تأمین اجتماعی مراجعه کند و ادعای تخلف از سوی کارفرما را مطرح نماید، بازرسان می‌توانند به‌عنوان شاهد و گواه در مراجع قانونی عمل کنند و در پرونده کارگر در احقاق حقوق بیمه‌ای کمک کنند.
بازرسان تأمین اجتماعی نقش حیاتی در رصد و پیگیری تخلفات بیمه‌ای دارند و می‌توانند در حفظ حقوق کارگران بسیار مؤثر باشند.
برای پیشگیری از اختلافات بیمه‌ای بین کارگر و کارفرما، راه‌های زیر می‌توانند مؤثر باشند:
در صورتی که با وجود این تدابیر اختلافات بیمه‌ای به‌وجود آمد، کارگر می‌تواند به مراجع قضائی و هیأت‌های تشخیص اختلافات کارگری مراجعه کرده و حقوق خود را پیگیری کند. مشاوره با یک وکیل متخصص کار در این شرایط می‌تواند راهگشا باشد.
در نهایت، برای جلوگیری از مشکلات بیمه‌ای و احقاق حقوق قانونی خود، کارگران باید آگاهی کامل از قوانین بیمه و حقوق خود داشته باشند. در صورت بروز هرگونه تخلف از سوی کارفرما، مراجعه به بازرسان تأمین اجتماعی و پیگیری قانونی از طریق اداره کار می‌تواند مؤثر باشد. همچنین، برای دریافت مشاوره تخصصی و پیشبرد سریع‌تر مسائل حقوقی، همکاری با یک وکیل متخصص در حوزه بیمه و حقوق کار، می‌تواند از بسیاری از مشکلات جلوگیری کرده و مسیر حل اختلافات را هموار سازد. وکیل با بررسی دقیق وضعیت و راهنمایی‌های قانونی، به کارگران کمک می‌کند تا حقوق خود را به‌طور کامل و موثر پیگیری کنند.
رای راهنمایی در خدمت شما عزیزان هستیم.
دیدگاهتان را بنویسید